Het Grand House Hotel, Portugese Art-Nouveau, Pombal en de Grand Beachclub in VRSA

“Kom, we lopen gewoon naar binnen” zegt mijn zwager Armand als we voor hotel “Grand House” in Vila Real de Santo António (VRSA) stilstaan aan de Avenida da República. Ik loop met mijn schoonbroer en onze vrouwen voorzichtig de vestibule in, om meteen te worden bekoord door de brede marmeren trap, voorzien van een blauwe loper met erboven een grote flonkerende kristallen kroonluchter. Tussen twee klassieke zuilen gaat hij over in een door daglicht beschenen trappenhuis in een stijlmix van Klassiek en Art Nouveau. Ik buig na de eerste verbazing af naar links, waar een vriendelijke dame aan de balie me te woord staat. Aan de wand hangt een verzameling architectuurtekeningen - plattegronden en interieurs - die van de architect van het hotel blijken te zijn, maar dan wel van een ander project ergens in het noorden van Portugal. De Portugese Waterhond die langgerekt naast de dame van de receptie ligt luistert naar de naam “Grand” en heeft de rang van junior butler.

We kletsen wat over het hotel en de mogelijkheid er misschien iets te drinken. Momenteel is al het personeel druk bezig met de kamers maar de dame wil ons wel een kleine rondleiding geven. Het hotel met 26 kamers straalt een koloniale sfeer uit die me doet denken aan mijn jaren in Afrika. De dame van de receptie blijkt in Angola geboren te zijn en wel in de stad Huige, dat bij de grens met Zaire ligt. En laat ik nu… in een ver verleden, net daar een keer op “missie” zijn geweest voor UNICEF in een poging een plan op te stellen voor het opknappen van gezondheidsposten. Huige…het schept meteen een band.

Allerhartelijkst wordt de rondgang voortgezet langs een eetzaal met rieten stoelen en bruine robuuste waaiers, een bibliotheek met mooi ingekleurde landkaarten aan de muur en een knusse bar. Alle ruimtes en overgangen stralen, door het daglicht en de mooi gestileerde betimmering voorzien van veel glas, een zekere grandeur uit. Het brengt ons voor even terug naar het begin van 1900, toen conservenfabrikant Manuel Garcia Ramirez aan de Zwitserse architect Ernesto (Ernst) Korrodi de opdracht gaf om een bestaand hotel te verbouwen aan de Guadiana rivier in Vila Real de Santo António (VRSA). Het hotel met 50 kamers was voornamelijk bedoeld voor ondernemers uit heel Europa, die voor “business” naar VRSA kwamen. Het toenmalige hotel "Grande Hotel Guadiana” kreeg een uitgebreide opknapbeurt in 2016 en is nu in het bezit van 5 sterren en aangesloten bij Relais & Chateaux. Het vroegere hotel had een casino Peninsular geheten in Monte Gordo; het nieuwe Grand Hotel heeft een Grand Beachclub met eigen (mini-)strand in de monding van de rivier.

De Zwitserse architect Ernesto Korrodi wisselde Bern in voor Braga, waar hij tekenleraar werd aan de Industriële school en later een eigen architectenbureau begon in het verderop gelegen Leiria. Hij groeide uit tot een van de beroemdste architecten van zijn tijd en realiseerde zo’n 400 projecten, voornamelijk in het noorden van Portugal. Zijn stijl kennen we in Europa als Fin-de-Siècle; een mengelmoes van klassieke architectuur met een overgang naar Art Nouveau, in Portugal en Spanje “Modernismo” genoemd. Ondernemer Garcia wist het bestuur van VRSA over te halen om af te wijken van de strenge eisen dat in het “historisch centrum” alleen in de “Pomball stijl” gebouwd zou mogen worden.

Als de Minister van Koning José I had de Markies de Pombal deze rationele en volgens de ideeën van toen in opkomst zijnde “Verlichting” ontworpen stad laten bouwen in 1773. Met een 41-tal bouwblokken in een orthogonaal grid als een soort dambord patroon met in het midden een groot plein met een obelisk. Een vorm van stedenbouw die de Romeinse architect Vitruvius al beschrijft in zijn 10 architectuurboeken en die toen voornamelijk werd ingegeven door militaire strategie en rationaliteit. Maar vooral ook door de mogelijkheid om de twee hoofdassen van de stad te voegen naar de dominante windrichtingen en zo de stad fris en stofvrij te houden.

Rondom het het plein met uitstralende lijnen in de bestrating liggen de gebouwen van belang, zoals de kerk Igreja Matriz, het douane kantoor, het militaire hoofdkwartier en het stadhuis. De meeste gebouwen zijn met een prefab bouwmethode gerealiseerd en bestaan uit een houten vakwerksysteem dat met (hard)steen bekleedt is. Een bouwmethode die Pombal ook al had gebruikt om de benedenstad van Lissabon te herbouwen na de aardbeving van 1755. Het Grande Hotel Guadiana steekt met zijn chique architectuur sterk af bij de vrij uniforme “Pombal architectuur“ die de gevelwand naar het water domineert.

Maar het eigenlijke doel van ons bezoek aan VRSA is niet het hotel, maar de Grand Beachclub. Naast een samenwerking met “Culinaire Bar “ LPA, dat tot een van de 10 beste restaurants van Ayamonte aan de overkant van de rivier in Spanje behoort, heeft het Grand Hotel ook een eigen Grand Beachbar op de landtong aan deze kant van de rivier. Aan het begin van de strekdam waar de rivier over gaat in de Atlantische oceaan hebben ze een bescheiden zandstrandje met een zwembad en luxe ligbedjes met parasols aangelegd. Ernaast een restaurant met een ruim terras, en “zicht op zee”. En een buitenbar met zitjes in wit zand onder een mooie Alfaroba boom.

Het is een een soort oase maar dan ook letterlijk. Om er te komen moet je wel door een heel typisch stukje Portugese stadsrand, met de altijd aanwezige rommelige bedrijventerreinen en zelfs een kleine bonte groep bewoners in rafelige gebouwen. Maar als je er eenmaal bent zit je wel op een wereldplek. Het kost wat, maar dan krijg je ook wat. Wij weten na onze verrassende lunchervaring van deze middag dan ook wát je krijgt en zeker ook hoe het smaakt, maar …U zult toch echt moeten wachten op de recensie, die ongetwijfeld binnenkort zal verschijnen, van de nieuwe culinaire website over de Algarve: www.hotspotsalgarve.com van de sympathieke Nederlandse ondernemer Jan Peter Cruiming, die hier vast en zeker een nieuwe “hidden gem” in zal ontdekken.